کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 138

ریختن روی دایره-روی داریه ریختن

جود بازی درآوردن-ننه من غریبم بازی درآوردن-از امری که ترسناک نیست اظهار وحشت کردن

بی نور-بی عرضه-بی مصرف-کسی که به دوستان کمکی نکند

آتش بی‌باد-ظلم-می

زن و بچه-اهل و عیال-زن و فرزند

پیر بی خواب-کسی که دیر یا کم بخوابد-کودک

زیر پای کسی را جارو کردن-سبب اخراج کسی از کاری یا جایی شدن

تخته بند شدن-زمین گیر شدن-ناتوان از حرکت اعضای بدن شدن

 
ادب شدن(فهمیدن، با تنبیه عاقل شدن، تجربه آموختن، آدم شدن)
دُم سیاه-نوع مرغوب برنج گیلان-کبوتری که دم سیاه دارد

زیر بته عمل آمدن-بی پدر و مادر بودن-بی فرهنگ بودن

 

حضوری-رو در رو

باد دادن-تلف کردن-در برابر باد قرار دادن

تکان نخوردن آب از آب- آب از آب تکان نخوردن

آلبالو گیلاس چیدن(نگاه کردن و ندیدن)

زیر لبی-زیر زبانی

جا خوش کردن-در جایی که معمولن نباید ماندن اقامت کردن

رد خور-رد شدنی-سزاوار ترک کردن

آتشخوار-ظالم-حرام‌خوار

حلال وار-به صورت حلال

 

پت و پاره-ژنده-فرسوده

راه حل آسپرینی-راه حل موقت و غیر اصولی

اختلاط کردن(بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن)

از آب کره گرفتن(از آب روغن گرفتن)

اشک تلخ-شراب-اشک عاشق
رقاصی کردن-کارهای ناشایست و سبک کردن
دم خروس در دست داشتن-بهانه داشتن

 
اسباب‌بازی(وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان))

ز ِله کردن-به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-عاجز کردن
بی حوصله-ناشکیبا-شتابزده
چله اش افتادن-آبستن نشدن زن

خوار و ضعیف-نحیف-ناتوان

روده دراز-پر حرف-وراج

از راه به‌در بردن-فریب دادن-اغوا کردن

زار زار گریه کردن-سخت گریه کردن

حساب باز کردن-افتتاح حساب بانکی

جاده صلف کن-کسی که موانع را از سر راه بر می دارد-آلت دست

انگشت در سوراخ مار کردن(دانسته خود را هلاک کردن)

آینه‌ی دق-آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم

زیر سبیل کسی را چرب کردن-رشوه دادن به کسی

به دهان کسی نگاه کردن-مطیع به گفته ی کسی بودن-حرف کسی را بکار بستن
ژتون-پولک فلزی یا پلاستیکی که به جای پول به کار می رود

از شیر مرغ تا جان آمیزاد-از سیر تا پیاز

 

تنوره زدن-چرخ زدن و گرد شدن

دو دلی-تردید-بی تصمیمی

خبر چین-سخن چین-جاسوس

دست من و دامن تو-دستم به دامنت

 

دو زاری کسی افتادن-به اشارات و کنایات پی بردن

رسیدن-مواظبت کردن-مورد لطف قرار دادن

ازخداخواسته-آرزومند-مشتاق

چرچر کردن-از ثروت بادآورده ای روزگار گذراندن
بوسیدن و به تاقچه گذاشتن-ترک گفتن-کنار گذاشتن

خاله خوانده-زنی که با همه طرح دوستی می ریزد

از سیر تا پیاز(همه چیز، با همه‌ی جزئیات)
بکن نکن-امر و نهی

از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن

پینه-وصله-پوست سخت شده
دست دادن-پیش آمدن

چاق سلامتی کردن-احوال پرسی کردن

پاشنه کوتاه-کفشی که پاشنه ی کوتاه دارد

رو داشتن-گستاخ و وقیح بودن

 
جاکش-پا انداز-دلال محبت

زیر دُم سُست-زن منحرف

آدم بی‌سر و پا(متضاد آدم درست‌وحسابی)

آب‌زیرکاه-حیله گر-فتنه انگیز-دو رو

تیک تیک-صدای جنبش عقربه ی ساعت

دوما-در ثانی-دیگر آن که-دوم آن که

به خاطر داشتن-به یاد داشتن-از بر بودن

خود را شناختن-به حد بلوغ رسیدن

خر شدن-عقل خود را باختن-فریب خوردن

بی چشم و رو-ناسپاس-حق ناشناس-ناشکر

آمدن (چیزی) به کسی(تناسب داشتن (چیزی) به کسی)

 

از دهان گنده‌تر حرف زدن-گفتن مطالبی که در حد گوینده نیست

دستبوس-زیارت-دیدار-شزفیابی

احدالناس(کسی، فردی)
دانگی-انجام کاری با پرداخت سهم خود از هزینه ی آن
چریدن-راه افتادن کار و کاسبی

 

آمد داشتن(فرخنده و میمون بودن)

چانه زدن-پرگویی و اصرار برای تخفیف خواستن

آغبانو(لقبی برای زنان محتشم و بزرگ)

 

از خیر چیزی گذشتن-از چیزی صرفنظر کردن
چاره-درمان

چرب دست-ماهر-زبر دست

بُراق-خشمگین-عصبانی

دال به دال-پشت سر هم

خانه تکانی-پاکیزه کردن خانه و وسایل خانه به صورنی اساسی در آغاز هر سال

ترق و تروق-سر و صدای به هم خوردن دو یا چند چیز

خودنویس-قلمی که جوهرش را با خود دارد
خط آوردن-مدرک کتبی ارایه کردن

خودسر-گستاخ-سرکش

خلاص-خارج از دنده بودن موتور

تسبیح انداختن-یک یک دانه های تسبیح را از زیر انگشتان گذرانیدن
چُلمن-پخمه-کسی که زود گول می خورد

در معامله را گذاشتن-در قال را گذاشتن

خوب کاشتن-از عهده ی کاری خوب برآمدن
بار شیشه-بار شکستنی-کودک در شکم مادر

خرس گنده-برای تحقیر به کسانی که اداهای خارج از سن خود در می آورند گفته می شود

ابرو آمدن(عشوه ریختن، غمزه کردن)

زیر و بالا گفتن-دشنام های زشت به کسی دادن

 

بیا بیا- برو برو

دود چیزی تو چشم کسی رفتن-سودش به کسی و زیانش به دیگری زسیدن

خانم-زن بدکاره-هرزه
تنگ کلاغ پر-نزدیکی های صبح

پاشنه ترکیده-بی سر و پا-آدم پست

توان هماوردی با کسی را داشتن

رخت آویز-جا رختی-چوب لباسی
تنگ بودن قافیه-مشکل بودن کار

چاپ زدن-چاپ کردن-دروغ گفتن

 

توی هم لولیدن-با هم و کنار هم ایستادن و حرکت کردن

حکیم باشی را دراز کردن-مجازات کردن بی گناه

اجابت کردن معده(قضای حاجت)

چلک بازی-بازی الک دولک

حلیم روغن خوردن-کنایه از تشنگی بسیار داشتن

بغل پر کن-دختر یا زن چاق

زپرتی-چیز یا شخص ناتوان-زوار در رفته-بی زور

این تن را کفن کردی-این تن بمیرد

حق و حساب دان-لوطی منش-پای بند به آداب و رسوم اجتماعی

آب رفتن زیر پوست کسی-پس از لاغری کمی فربه شدن

 

 

جن بو داده-نوعی دشنام است

تر و چسب-بی درنگ-بی معطلی-فرز و چابک

آستین بالا زدن(آماده شدن، به کاری برخاستن، پا پیش گذاشتن)

جار زدن-سر و صدا راه انداختن-همه را با خبر کردن-رازی را بر ملا کردن-فریاد کشیدن

بخرج دادن-نشان دادن-مصرف کردن-جلوه دادن

خرده شیشه داشتن جنس کسی-بدحنس بودن-آب زیرکاه بودن

داریه-حلقه ای چوبی که روی آن پوست کشیده و رامشگران به همراه دیگر سازها می نوازند

زحمت دادن-اسباب زحمت شدن-کنایه از شوهر زنی بودن

 

از لجِ(از سر لجاجت، از روی خشم)

ریش گذاشتن-نتراشیدن ریش-ریش بلند کردن
جِر خوردن-پاره شدن

 

بی تخم و ترکه-بی فرزند-بی نسل

دستِ دلبر-گران قدر-عزیز

آفتاب از کدام طرف در آمده؟-چه عجب از این طرف‌ها؟!

آنجا رفتن که عرب نی انداخت(به جایی دور و بی‌بازگشت رفتن)
بیرونی-مقابل درونی-جایی از خانه که مردان و خدمتگزاران مرد می نشینند

آش دهن‌سوز(هر چیز مطلوب و پسندیده)

رای کسی را زدن-کسی را از تصمیمی منصرف کردن
خربازار-شلوغ بازار-بی حساب و کتاب
آفتابه خرج لحیم-بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن

خش-صدای گرفته-خراش

ذِله آمدن-به ستوه آمدن-خسته و عاجز شدن

چار زانو نشستن-نوعی نشستن به طوری که زانوها در راست و چپ و پای راست زیر زانوی چپ و پای چپ زیر زانوی راست قرار گیرد-نهایت ادب و نزاکت

تریاکی ِ چیزی بودن-سخت به چیزی معتاد بودن

دوره کردن-درسی را دوباره و سه باره خواندن-حلقه زدن به دور چیزی یا کسی

به چشم-اطاعت می شود

آهوی خاور-آفتاب
دست دراز کردن-به حریم و حقوق دیگران تجاوز کردن

پشت هم انداز-حقه باز-حیله گر

از گل نازک‌تر به کسی نگفتن-با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن

دست کردن-دست فرو بردن
دالنگ و دلونگ-صدای زنگ چارپایان

 

 

جا افتاده-آدم متین و با تجربه

دریده-وقیح-بی شرم-پر رو

روی پا بند نبودن-آرام و قرار نداشتن

بار انداختن-توقف و اقامت کردن

توپ و تشر زدن-سخنان درشت به کسی گفتن-بر سر کسی فریاد زدن

بابا ننه دار-خانواده دار-اصیل-صاحب نام و نشان

به پیر و پیغمبر قسم خوردن-سوگند بسیار یاد کردن

باز و ولنگ-گل و گشاد-بی نظم و ترتیب

دنیا دیده-آزموده-سرد و گرم چشیده

بی در رو-بن بست

چنگک-قلاب آهنی نوک تیز

چاروادار-کسی که چهار پا را کرایه می دهد-آدم بی اصل و بی تربیت

بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

حیوانکی-کلمه ای در مقام تاسف خوردن به حال کسی

دو کرپا-چمباتمه

 

خشکه بار-نگا. خشکبار

زهرمار کردن غذا-مانع از خوردن با لذت شدن

زرد گوش-بی رگ-ترسو

پنجول زدن-با ناخن های دست روی تن کسی را خراش دادن

زت زیاد-کوناه شده ی “عزت زیاد” در زبان لوطی ها

چله گرفتن-نگا. چله داری کردن

بغل زدن-زیر بازو گرفتن

خر بی یال و دم-احمق-نادان

آب آتش زده-اشک

بجا-شایسته-در هنگام مناسب

چوبی رقصیدن-رقصیدن با دوستمال در دو دست

تخسی-شیطنت-شرارت-ناقلایی
جیغ کشیدن-نگا. جیغ زدن

رودربایستی داشتن-ملاحظه کردن-پروا داشتن

درگیری-گرفتاری-نزاع-جنگ

چله ی زمستان-سرمای سخت

درب و داغان-خرد و متلاشی-پریشان

 

خون کسی در نیامدن-بی نهایت خشمگین بودن

خون راه انداختن-نگا. خون به پا کردن
دندان کسی را شمردن-رگ خواب کسی را به دست آوردن-کسی را تحت تاثیر و نفوذ قرار دادن

خاک بر سر-توسری خورده-داغ دیده-بدبخت

زیر سر داشتن-آماده شدن

زبان مرغی-زبانی ساختگی مانند زبان زرگری

با یک دست چند هندوانه برداشتن-در آن واحد چند کار انجام دادن

 
جلودار کسی بودن-از پس کسی بر آمدن-مانع کسی شدن

جرات داشتن-دلیر بودن-جسارت داشتن

پشت کاری را گرفتن-دنبال کردن کاری به قصد به پایان بردن آن

نخته شدن-تعطیل شدن-بسته شدن-از رونق و اعتبار افتادن

جیب بر-دزدی که در جیب دیگران دست می برد

جز جگر زدن-نفرینی است به معنی به بلا گرفتار شدن-دل سوختن بر اثر اندوه و مصیبت
 

 

به نفس نفس افتادن-نفس نفس زدن

 

خود را سبک کردن-خود را حقیر کردن-دست به کاری پایین تز از شان خود زدن

 
اسب چوبین-تابوت
زانویی-زانو
دلخور شدن-گله مند شدن-ناراضی شدن
دو لول-اسلحه ای بلند دارای دو خانه برای فشنگ گذاری

خر دادن و خیار گرفتن-چیز گرانی را با چیز ارزان مبادله کردن-فریب خوردن در معامله

پس انداختن-جمع کردن پول-بچه به دنیا آوردن-به عقب انداختن

آنجا رفتن که عرب نی انداخت-به جایی دور و بی‌بازگشت رفتن

چشم چشم را ندیدن-سخت تاریک بودن

 

چوبی رقصیدن-رقصیدن با دوستمال در دو دست

جرینگ-صدای سکه های پول

چارده معصوم-پیامبر اسلام و دخترش فاطمه و امام علی و یازده امام دیگر شیعیان

 

دو به دو-دو تا دو تا

چرند اندر چرند-پرت و پلا
پَک و پهلو-سینه و چپ و راست آن

 

آب و گِل-بر و رو-سرشت آدمی

 

حساب سوخته-بدهی قدیمی

الفرار(گریز، بگریز !)

زیر کردن-کسی را زیر وسیله ی نقلیه گذاشتن که موجب آسیب یا مرگ او شود

خیس کرده-تر کرده-در آب قرار داده

خوابگوشی-سیلی-کشیده

زیر زانویی-رشوه ی مختصر و نهانی

دوام کردن-دوام آوردن
آدم شش‌درچهار-شخص کوچک اندام و ریزنقش
زبان گرفتن-کسی را با زبان خوش آرام کردن

 

بی اشتها-بی میل به غذا
اهل کاری بودن(وارد بودن در کاری)

 
دستکاری-دست بردن در چیزی

چوب حرفی-چوب کوچکی که به دست کودکان می دادند تا روی سطر های کتاب بگذارد و آن ها را بخواند

رتوش-دستکاری و آرایش عکس

داریه زنگی-دایره ای دارای سنج های کوچک که چون آن را بنوازند از آن ستج ها آواز بر می آید

حساب بالا آوردن-بدهکار شدن

پینه کردن- پینه بستن

پس نشستن-عقب نشینی کردن
دیر فهم-کند ذهن-کودن

چسبیدن خِر کسی-گریبان کسی را گرفتن و به اصرار چیزی خواستن

خاطر داشتن-به یاد داشتن
دیوار کوب-پرده یا فرشی که برای زینت به دیوار می آویزند
دُنگ-سهم-حصه

دود چراغ-کشیدن شیره

چرکوندی-لکه دار کثیف

خاصه پز-نانوایی که نان خوب می پزد
بد عنق-کج خلق-بد اخلاق

زیر چیزی زدن-حاشا کردن-انکار کردن

با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

بابت-مورد-زمینه-موضوع

رو راست-پوست کنده-آشکارا-صریح-بدون ابهام

زار-کوتاه شده ی زایر

حیوونی-نگا. حیوانکی

چلاندن-فشار دادن برای آب گرفتن

ارزانی(بخشیدن، دادن)

دلسرد-ناامید-مایوس
با نگاه کسی را خوردن-با چشم خریدار یا شهوانی به کسی نگریستن
 

بدون معطلی-بی درنگ-فورا

در و تخته به هم خوردن-متناسب هم بودن-لایق هم بودن-با هم جور بودن
پیت پیت کردن-پچ پچ کردن-نجوا کردن

زدن به آن راه-خود را به ناآگاهی زدن

از تو چه پنهان-راستش را بخواهی

پوست کسی را پر از کاه کردن-به طرز فجیعی کشتن

خاطر داشتن-به یاد داشتن

 

 

دور علم کسی جمع شدن-دور کسی گردآمدن و از او پشتیبانی کردن

ترور کردن-کشتن به دلیل سیاسی

به آتش کسی سوختن-به مکافات خطای دیگری مجازات دیدن

از زبان کسی مو در آمدن(کنایه از فرط تکرار و بی‌نتیجه بودن سخنی است)

زیر پای خود را سست دیدن-موقعیت خود را نااستوار دیدن-شغل و سمت خود را در خطر دیدن

باد گلو زدن-آروغ زدن

آدم استخوان‌دار(کسی که اراده و پشتکار دارد)
دوگلاسی-سبیل نازک قیطانی
زیج نشستن-خانه نشین شدن-انزوا گزیدن-از دوستان بریدن
بلند کردن-دزدیدن-بیدارکردن از خواب-تور کردن
انگشت‌کوچکه‌ی کسی نشدن-بسیار فرودست تر از کسی بودن-اصلن با کسی قابل مقایسه نبودن
پلاس-اثاث مختصر منزل

 
حتم داشتن یق-ین داشتن
زه زده-از میدان در رفته-وارفته-بی حال

در آسمان جستن و در زمین یافتن-چیزی یا کسی مورد علاقه را غیر منتظره یافتن و دیدن

تره بار-میوه ها و سبزی ها

اخ و پیف کردن(اظهار ناراحتی کردن از بوی بد، منظره‌ی بد یا غذای بد)
دادستانی-دادخواهی-کار دادستان

از خجالت آب شدن-بسیار شرمنده شدن

 

چشمک زدن-بر هم زدن چشم به قصد ایما و اشاره

زیر آب کسی را زدن-با اسباب چینی و توطئه سبب خلع مقام کسی شدن

چرند بافتن-یاوه گفتن-حرف بی هوده زدن

چاییدن-سرما خوردن-زکام کردن

از چشم افتادن(مورد بی مهری قرار گرفتن ، بی‌اعتبار شدن)

با هم خواندن-تطبیق کردن-هماهنگ بودن

چَکی-وزن نکرده-یک جا

راست رو-رو به رو-مقابل

آل آروادی-زن سخت بی‌حیا و بد‌رفتار

جَغُل مغل-شکمبه-سیرابی
آوار شدن سر کسی(بی‌خبر نزد کسی در آمدن)
دو دستی-با هر دو دست